طراحی مصلا و مسجد به سبک ایرانی اسلامی

فصل اول 
الگوی برنامه ریزی
دیدگاه کلی در رابطه با طراحی مصلا:
مصلا باید بعنوان یک نشانه مهم در شهر بنحوی انتخاب شود که دید مناسبی از نقاط مختلف شهر به آن وجود داشته باشد. در گذشته نماد کالبدی مسجد از دور، دو عنصر گنبد و منار بود. گنبد معمولا در برابر محراب قرار می گرفت تاکیدی بود بر قداست این مکان و با ایجاد فضایی مناسب در شبستان، شرایط تقویت حضور قلب را بوجود می آورد. منار بعنوان عنصری برای پیام رسانی در جهت رشد و تعالی جامعه عملکرد مطلوبی داشت. امروزه می توان با استفاده از فناوری مصالح جدید، امکانات مختلف نورپردازی، رنگها و روشهای جدید اطلاع رسانی به اهداف یاد شده دست یافت. با وجود این، از این دو عنصر بعنوان نشانه یا سمبل استفاده نمود و موقعیت مسجد را در شهر مورد تاکید قرار داد.
دسترسی به مصلا با توجه به محدوده عملکرد آن دارای اهمیت بسیار است. دسترسی به شکلهای مختلف آن شامل حرکت پیاده و نیز سواره با وسیله شخص یا عمومی باید در شرایط مطلوب و دلپذیر وجود داشته باشد.
طراحی معماری مصلا: طراحی معماری مصلا می بایست بر اساس عقل، احساس و اشراق و با برقراری تعادل و تعامل میان سه عنصر فضا و بنا و انسان، با هدف تاثیرگذاری برهان و روان انسانها و با تکیه بر اصول اساسی طراحی معماری، شامل تناسبات و ابعاد انسانی، نظم، زیبایی و مقیاس انجام شود. نوآوری در زمینه طراحی مصلا باید با استفاده از اصول اساسی حاکم بر طرح مساجد انجام گرفته، حافظ ارزشهای گذشته باشد. مفاهیم و ارزشهای انسانی متعلق به خطرات انسان هستند و محدود به زمان و مکان نیستند. این مفاهیم در آینده بیش از امروز باید تقویت شود و مورد تاکید قرار گیرد. در مقابل ویژگیهای ساختاری مصلا تابع شرایط زمان و مکان و مشمول خلاقیت و نوآوری اند. اما این وابستگی نسبی است و از کلی ترین و مجردترین آن شروع می شود تا به ابعاد و عناصری از کالبد می رسد که کاملا وابسته به شرایط زمان و مکانند، مانند مواد و مصالح، فناوری و ز مان، شرایط اقلیمی و اقتصادی و . که باید در طراحی مورد توجه قرار گیرد.
بهره گیری از عناصری مانند آب و نور در فضای بیرون و فضاهای داخلی چه بعنوان نشانه و برای تاکید بر ساختمان مصلا و چه با هدف تاثیر آن بر روان انسان، دارای اهمیت بسیار است. در تفکر ا سلامی، نور نشانه و تجلی خدا، پیامبر اکرم (ص)، قرآن کریم، ایمان و هدایت، علم و بینایی است. استفاده از این دو با توجه به پیشرفت فناوری و امکانات بسیار طراحی می تواند جاذبه بسیاری در مصلا ایجاد کرده، فضای لازم برای تقویت حضور قلب در فضاهای داخلی مصلا را بوجود آورد.
طراحی ورودی اگر به نحوی صورت گیرد که علاوه بر جاذبه بسیار، فضایی تعریف شده را تشکیل دهد و محلهایی برای نشستن داشته باشد، توقف افراد و برقراری ارتباط میان آنها را تسهیل می کند.
ایجاد حریم و عرصه های متعدد میان فضای بیرونی و درونی، ارتباط میان این دو قلمرو را تقویت می کند. اگرچه فضای بیرون، فضای تحرک تنوع و تغییر است، فضای درون باید فضای تامل و توجه و تذکر و حضور قلب باشد. اگر میان فضای بیرون و فضای داخل، فضایی میانی ایجاد شود تا محل مکث و حضور موقت افراد باشد، ارتباط فضای «درون» و «بیرون» تقویت می شود.
امکان دید به فعالیت، محرکی برای انجام دادن آن است. روشهای زیاد برای ایجاد ارتباط (دیداری و شنیداری) وجود دارد. برخی از آنها را می توان به ترتیب زیر نام برد:
الف) استفاده از سطوح شفاف مانند شیشه.
ب) ایجاد گشودگی، دیواری که کاملا باز است، ارتباطی ارزشمندتر (ارتباط رودرور) ایجاد می کند. در چنین حالتی، شنیدن سر و صدای آنچه در درون می گذرد امکان پذیر است. صحبت کردن و حتی وارد شدن آسان تر است.
ج- فعالیت در پیاده رو نیز جریان داشته باشد و مردمی که از پیاده رو عبور می کنند از میان فعالیت بگذرند. در هر یک از حالات یاد شده فعالیت درون فضا باید به نحوی آشکار شود که رهگذران را به درون دعوت کند. در طراحی مصلا می توان با استفاده از هر یک از حالات یاد شده ارتباط درون و بیرون را تقویت کرد.